By Odlomak iz knjige Bjelopavlići i Pješivci, Petra Šobajića
Narodno predanje seže u vrlo daleku prošlost, te su se na osnovu njega i nešto istorijskih podataka mogle pratiti sve znatnije etničke promjene. Kako navodi u svom pisanju Petar Šobajić na prostoru današnjih Bjelopavlića do sada su živjele tri etnički različite grupe: Španji koji su bili najstariji narod, za njima su bili Lužani pa su njih skoro potpuno zamijenili današnji Bjelopavlići.
Posle Kosova počeli su uskoci iz raznih strana dolaziti u Pješivce i nastanjivati se u njima među starincima Lužanima, koje su tu zatekli. Oni su se malo po malo namnožavali i s tim jačali, pa su, postepeno istiskivali starince. Borbu njihovu sa Lužanima u koliko se zna, prikazali smo pre, govoreći o starincima. Doseljenici posle Kosova čine sada, sa svega nekoliko desetina kuća starinaca Lužana, stanovništvo plemena Pješivaca.
Nisu se svi uskoci od kojih su se razvila bratstva u Pješivcima doselili u isto vreme, neki su došli odmah iza Kosova, a neki mnogo docnije. Nisu se oni ni jednako namnožavali. Najviše se namnožilo i ostalo potomaka od jednog uskoka, koji je po Kosovu došao i nastanio se u Gornjim Pješivcima. Gornje Pješivce čine skoro sva srodna brastva, potomci od jednoga zajedničkog pretka. U Donjim je Pješivcima više mešavine, njih čine pojedina nesrodna br od uskoka iz raznih strana, koji su i u razna vremena došli u pleme.
Gornji Pješivci. Rekosmo da Gornje Pješivce čine s malim izuzetkom sve srodna br, koja dovode poreklo od jednog pretka. Njihov se predak, kako pričaju, zvao Bogdan, bio je ili knez ili vojvoda, a došao je u Pješivce iz plemena Gruda posle Kosova. Bila su, kažu, dva brata Bogdan i Grujica. Jedni pričaju da su bili starinom iz Sjenice i sinovi nekog vojvode Stevana Vasojevića, a drugi, da su bili iz Banjske kraj Kosova. Otuda su prešli oba u Zetu u vreme Đurđa Kastriotića, pa se Grujica poturčio a Bogdan prešao u Pješivce. Od Grujice se namnožilo pleme Grude u Arbaniji, s njima se Gornji Pješivci i sada svoje i rođakaju. Bilo je muslimana Gruda odavno nastanjenih u nikšićkom gradu. Kad je porta postavila u početku 19v za komandanta Nikšića Ali-pašu Maraša od Gruda, onoga koga je zarobio bio knez Miloš, nisu ga hteli priznati nikšićski muslimani, nego se bila povela borba između Gruda i njih. U toj borbi su Pješivci pomagali Grudama kao svojim rođacima i učinili da se Ali-paša održao u Nikšiću.
Bogdan se, došav u Pješivce, nastanio bio najpre u Britvićima u polju ispod brda Plata, pa se odatle posle premakao u Gornje Pješivce i namestio u mestu Tolićima kraj sela Stubice. Po tome što je živeo u Tolićima zvao se Bogdan Potolić. Tu se namnožavalo njegovo potomstvo, i odatle su se reno počeli premicati i naseljavati po Gornjim Pješevcima; u Tolićima ih sada nema, a poznaju se još tragovi nekadašnjih njihovih naselja.
Bogdan je imao tri sina: Zmijana, Radovana i Vukosava i vanbračnog Kopiljana, ili Gostoja. Već su se njegovi sinovi razišli iz Tolića: Zmijan i Vukosav su prešli u Cerovo, Gostoje u Gostojeviće, a Radovanovi sinovi jedni u Donju Poviju, jedni u Stubicu, a jedni u Drenovšticu. – Od Zmijana imaju svega tri kuće u Cerovu, zovu se Đuračići; od Vukosava su Vukićevići u Cerovu, Magovčevići, Premovići i Dragićevići u Bogetićima, Đurovići u Cerovu i Vulanovići u selu Zagorku u Gornjim Pješivcima. Od Radovana su Mijuškovići i Kontići u Poviji, Nikčevići u Stubici i Backovići i Perunovići u Drenovštici. Od Kopiljana (Gostoja) su nekoliko malih br u selima Gostojevićima i Papratima. Najbolje znaju nabrajati pasove do prvog pretka Backovići i Perunovići; neka su od pomenutih br razurana u početku 18v, u vreme Ćuprilićevo, te su neko vreme živeli van plremena, i to će biti uzrok da im pasovi nisu potpuni ni pouzdani. Perunovići i Backovići nabrajaju 15 pasova do prvog pretka Bogdana. Zamišljaju dolazak Bogdanov u Pješivce da je bio pre vremena Ivana Crnojevića, najverovatnije da je došao u pp15v. Uzev tako, ako su im pasovi tačni, ima se ovde uzeti da jedan pas iznosi više od 30g. – Sva br u Gornjim Pješivcima, koja se drže da su od Bogdana, slave Jovan-dan (23.9) i nisu se do skoro uzimali među sobom. Ima ih sviju ukupno oko 300 domova.
Potomaka Bogdanović i rođaka Gornjih Pješivaca ima u susednom selu Bršnu, koje pripada Nikšićskoj Župi, prezivaju se Šurbatovići i Vušovići, ima ih 45k. Oni su od sina Radovana Bogdanova (neki kažu od brata Bogdanova). Bršno je držao Radovan, tamo je izdizao sa stokom, pa su se njegovi sinovi, Ilija i Pero, nastanili u Bršnu i tu ih smatraju za najstarije doseljenike.
Potomci Bogdanovi u Gornjim Pješivcima su tako grupisani, da selo čine najbliži krvni srodnici, i to jedno, dva ili više brastva. Onako kako su grupisana u jednom selu, tako ćemo dalje govoriti o pojedinim br.
Mijuškovići i Kontići žive u Poviji (Donjoj i Gornjoj Poviji i Kunku), sem njih u ovom selu nema tuđinaca. Kuće su im ovako raspoređene: Mijuškovića u Gornjoj Poviji 30, Trubasinu 4 i u Kunku 26; a Kontića u Donjoj Poviji 30, Gornjoj 18 i u Kunku 8. Oni su od Radovana Bogdanova, a drže da su od dva brata Mijuška i Konete, do kojih broje 9 pasova i kažu da su bili unuci Radovanovi. Kontići su mi rekli da se njihov predak zvao tako, jer je bio knez, conte, u mletačko doba. Stare kuće su im bile u Donjoj ili Staroj Poviji, od 1840g počeli su iz nje naseljavati Gornju Poviju, a u Kunak od 1862g.
Pri udaru Numan-paše Ćuprilića na Crnu Goru 1714g opustela je Povija, bila popaljena a ova su brastva tada jako nastradala. Pričaju ovako. Od vojske Ćuprilićeve bio se narod iz Povije sklonio u jednu pećinu iznad sela, bilo ih je tada u njoj oko 70 duša. Turska vojska popali kuće u selu, pa onda pohvata one iz pećine, te nešto pobiju a nešto odvedu kao roblje u Bosnu, znaju da su tada tu bila dva sina Mijuškova, Janko i pop Mirko (treći mu je sin Andrija pre toga poginuo, spalili su ga Turci u Slivlju na jednom plasu sena) i dva sina popa Mirka, dvoje dece, Luka i Ilija. Popa Mirka, koga je krstio vladika Vasilije, povede Ćuprilić sobom na Čevo i tamo pogubi, a brata mu Janka s majkom i sinovima popa Mirka Ćuprilića otpremi kao roblje u Nikšić. Nekako pođe za rukom Luki i Iliji, sinovima popa Mirka, te pobegnu iz turskog Nikšića i odu u Dalmaciju rođacima Simonu i Radu Kontićima, koji su bili izmakli iz pećine ispred turske vojske, a Janka mu i majku mu odvedu Turci u Bosnu i poturče, živeo on na Glasincu ili kod Banja Luke. Tako Povija opusti. Osam godina iza toga vrate se Luka i Ilija sa Simonom i Radom Kontićima iz Dalmacije i nastane opet na Donju Poviju, pa kad saznadu za Janka da se nalazi u Bosni, poruče mu da dođe i njega poturčena pokrsti vladika Sava. Od Janka i dva sina popa Mirka, Luke i Ilije, koji su posle bili sveštenici, su se narodili Mijuškovići, oni se dele na dva uža brastva: Jankoviće od Janka i Popoviće od Luke i Ilije. Broje pasove: Luka – Marko – Peko – Mićo – Petar – Vuk – Luka – Mirko – Mijuško – Jovan – Radovan – Bogdan. – Od Simona i Rada, koji su bili bratučedi, su kuće Kontića.
Dodaju dalje, da je s Jankom Mijuškovim bili pošlo i jedno dete, Milutin, u Bosnu, koje je bilo od ranije razrođenih Mijuškovića, i da se i ono vratilo s Jankom iz Bosne i kad se vratio, ostalo mu je jedno dete tamo oko Glasinca ili Banja Luke i od njega ima tamo sada 30k muslimana.
Pri razuri Povije, u vreme Ćuprilićevo, prebegli su iz nje Šibalije u Drobnjake, dolaze po srodstvu jednako Mijuškovićima i Kontićima. Tada su pošli isto odande Baošići u Moraču, ne znaju da li su im bili rođaci, a kažu da se tako zovu što su stanovali oko Bašine Vode.
Po zauzeću Nikšića od Turaka (1878g) prediglo je od oba br više kuća u Nikšić i u polje. Mijuškovića je 10k odselilo u Srbiju, najranije jedna, pre oko 70g u Užice a druge docnije u Beograd i Valjevo. Od Kontića je isto toliko kuća odselilo u Srbiju, u Užice, Valjevo i Prokuplje.
Nikčevići žive u selu Stubici sa starincima Strikovićima, koje smo ranije pominjali. Ovo je jedno od najvećih br u Pješivcima, ima ih oko 100k. Radovan Bogdanov imao je Nikca, oni su od njega, a najbliži su im po srodstvu Povijana i Drenovljani. Nikac je imao Đura, a Đuro Batrića i Živka. Od Živka nije niko ostao, a Batrić je imao Janka i Grujicu. Ne znaju tačno od kojih od ove dvojice su bili Krstić i Vujoš. Za Vujoša pričaju da je bio knez u vreme četovanja harambaše Baja Pivljanina. Naišao bio jedan beg preko Stubice, išao na Hercegovinu, pa pozvao bio Vujoša da ga prati i put mu pokaže. Vujoš ga tu ubije pa s bratom Krstićem prebegne u Perast Baju Pivljaninu i ovaj ih naseli u Krtolima. Krstić se tamo oženio, imao dva sina Lakca i Nika, poginuo je u Boki. Vujoš ga je osvetio pa sa njegovim sinom Lakcem prebegne iz Krtola u Bjeloše kod Cetinja, a Niko ostane u Krtolima, od njega ima tamo 20k Nikovića. Vujoš se na Cetinju oženi od Špadijera, pa kako je bio potišten, pređe sa sinovcem Lakcem i sa dva sina Ilijom i Jovanom u Stubicu u Pješivce i opet tu podignu kuće. Od Lakca Krstićeva je uže br Lakčevići, a od Jovca Vujoševa su Jovčevići, a Ilija Vujošev imao je tri sina: Jeremiju od koga su Jeremići, Gorčina od koga su Radovići (po njegovom sinu Radu) i Živka od koga su Živkovići. Lakčevići broje pasova: Đurica – Mijajlo – Petar – Boško – Andrija – Lakac – Krstić – Janko (?) – Batrić – Đuro – Nikac – Radovan – Bogdan.
Nikčevići govore da su od njih Počeci u Donjem Kraju kod Cetinja, i to da su od pominjatog Vujoša koji je živeo jedno vreme u Bjelošima kod Cetinja. Počeci, koji su pre oko 100g zbog ubistva jednog Špadijera prebegli iz Donjeg Kraja kod Cetinja u Vranjinu u Riječkoj Nahiji, nose predanje da im je dalja starina iz Stare Srbije, odakle se njihov predak bežeći od krvi nastanio u Pješivcima, pa je odatle jedan njegov potomak predigao na Cetinje. A od onih što su ostali u Pješivcima, govore da je br Mijuškovići. Počeci slave Jovan-dan (6.1) i svoje se sa onim na Cetinju (A. Jovićević, Riječka nahija, EtnZb knj 15, s 614). – Do pre 30g živeli su u Stubici u mestu Tolićima Kapešići, koji su odselili u Kotor, svojakali su se sa Nikčevićima, ali ovi ne znaju kako su im dolazili po srodstvu. Bili su kažu krupni ljudi.
Nikčevića kuće su ranije bile grupisane u Stubici, od polovine 19v su se mnogi premakli za zemljom u Međeđe, Prijespu, Norin i duž reke ispod Budoša. Ima ih u Nikšićkom Polju oko 30k, a pre oko 6g odselile su 2k u Čačak, po 1878g 6 u Retkocer (Dobitak).
Nastaviće se…
Comments