Ministarstvo turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera, Agencija za zaštitu životne sredine i Fond za zaštitu životne sredine, u saradnji sa 5 Arhus centara, pokrenuli su „Arhus karavan“ sa ciljem podizanja svijesti građana o važnosti uključivanja javnosti u očuvanje i poboljšanje životne sredine. Ključna tema Arhus karavana je promocija novog Zakona o upravljanju otpadom i upoznavanje javnosti sa novinama koje ovaj zakon donosi. Plan je da tokom dvije nedjelje Arhus karavan posjeti svih 25 opština u Crnoj Gori, a juče, 3. jula, posjetili su Danilovgrad.

Zakon o upravljanju otpadom je usvojen u aprilu ove godine. Njime se uređuju načini i uslovi upravljanja otpadom, kao i njegova klasifikacija. Ključni benefit i novina usvojenog zakona jeste stvaranje uslova za primjenu cirkularne ekonomije, što podrazumijeva efikasnije korištenje prirodnih resursa. Principi cirkularne ekonomije se odnose na smanjenje proizvodnje otpada i povećanje reciklaže, što će za posljedicu imati stvaranje sekundarnih sirovina i novih proizvoda. Jedna od velikih novina predviđenih zakonom jeste i sistem produžene odgovornosti proizvođača. Proizvođači, odnosno uvoznici proizvoda biće odgovorniji organizaciono i finansijski za upravljanje otpadom za proizvode koje stavljaju na tržište. Tom sistemu podliježu određeni proizvodi kao što su: električna i elektronska oprema, vozila van upotrebe, gume, ambalaže, baterije, akumulator, ribolovni materijal koji sadži plastiku, kao i plastični proizvodi za jednokratnu upotrebu. Planirano je sprovođenje obuka za privredna društva, komunalna preduzeća i druge subjekte koji će biti u sistemu produžene odgovornosti proizvođača. Država će kontrolisati sprovođenje novog sistema preko tržišne i ekološke inspekcije. Još jedna novina odnosi se na zabranu korištenja plastičnih kesa, ali ne u potpunosti, već samo onih kesa koje su najviše u upotrebi. To su kese veće debljine koje se koriste u super marketima i trgovinskim lancima. Ukoliko bi se te kese ipak koristile, distributeri će plaćati određene naknade za njihovu upotrebu i ta naknada će ići Eko-fondu, koji će ta sredstva koristiti isključivo za projekte ekološke prirode. Pored kesa, zabranjeno je i korištenje plastike za jednokratnu upotrebu (plastični pribor za jelo, slamčice, držači za balone…). Zakon je takođe predvidio i posebne naknade za odlaganje miješanog komunalnog otpada, u cilju podsticanja reciklaže i selektivnog prikupljanja otpada. Ključne prednosti ovog sistema jesu smanjenje emisije CO2, ušteda prostora za deponije, korištenje sekundardnih sirovina u proizvodnji i manju eksploataciju nekvalitetnih recikliranih materijala. Značajno je napomenuti da će se valjanim sprovođenjem ovog sistema reciklirati čak 68,650 tona ambalaže u prvih pet godina, što je ekvivalentno smanjenju preko 59.000 tona emisije CO2 i uklanjanju 154,700 automobila sa crnogorskih puteva.

Prikupljeni podaci ukazuju na to da se tokom prethodne godine u Crnoj Gori prikupilo 292,077 tona opštinskog otpada, a procijenjena količina otpada po glavi stanovnika jeste 463,6 kg. U Crnoj Gori trenutno postoje dva regionalna centra za upravljanje otpadom, to su deponije u Baru i Podgorici, privremenih odlagališta otpada je 17, dok je nelegalnih odlagališta čak 346. Predstavnica Ministarstva turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera, ističe da planeta Zemlja svakodnevno ukazuje na posljedice koje trpi usljed prekomjernog zagađenja životne sredine. Postojanje deponija je od velike važnosti, one predstavljaju najoptimalnije rješenje za odlaganje otpada u našim uslovima, ističu predstavnici Ministarstva. Takođe ističu da postoji niz strogih kriterijuma za izgradnju deponija – ne mogu biti izgrađene blizu naseljenih mjesta, voda, kako podzemnih, tako i tekućih, što ukazuje na to da su deponije uređeni sistemi, te da ne treba da postoji otpor građana prema njima.

Ciljevi Agencije za zaštitu životne sredine su sljedeći – zaštita i unapređenje prirodne sredine u Crnoj Gori za sadašnje i buduće generacije, što predstavlja osnovni princip održivog razvoja; vršenje transparentne i odgovorne implementacije zakona, propisa i politika u oblasti životne sredine; pružanje pouzdanih i pravovremenih informacija javnosti, nacionalnim i međunarodnim organima i organizacijama o stanju životne sredine u Crnoj Gori. Osnivanjem Agencije stvoreni su uslovi za sprovođenje ciljeva i standarda EU u pogledu zaštite životne sredine. Njena glavna misija jeste aktivno unapređenje ekološkog statusa Crne Gore na profesionalan način, služeći tako prirodi, zdravlju i ekonomskim interesima sadašnjih i budućih generacija, sa vizijom da će Crna Gora biti zemlja u kojoj će se živjeti u harmoniji sa prirodom.
Arhuska konvencija predstavlja sporazum u oblasti zaštite životne sredine, koji eksplicitno povezuje prava zaštite životne sredine i ljudska prava. Prava na kojima Konvencija počiva su – pravo na informaciju o životnoj sredini, pravo javnosti da učestvuje u donošenju odluka od značaja za životnu sredinu, kao i pravo na zaštitu pred organima uprave i pravosudnim organima. Usluge koje građani dobijaju u okviru Arhuske konvencije su prostor za organizaciju sastanaka, okruglih stolova i svih događaja koji su u vezi sa zaštitom životne sredine; uvid u zakone i propise Crne Gore iz oblasti zaštite životne sredine, kao i uvod u propise lokalnih samouprava. Crna Gora je članica Konvencije od 2. februara 2010. godine.

Eko-fond je osnovan 2020. godine, sa ciljem razvoja vizije Crne Gore kao ekološke države. Sredstva Eko-fonda se koriste za finansiranje projekata, programa i drugih aktivnosti kako na državnom, tako i na opštinskom nivou, koji za cilj imaju očuvanje, zaštitu i unapređenje životne sredine. Teme koje Eko-fond usvaja su teme koje su opštine predložile preko Zajednice opština, tako da svaka opština ima mogućnost saradnje sa fondom. Fond se bavi sprovođenjem ciljeva i načela zaštite životne sredine, radi postizanja integralnog i cjelovitog očuvanja kvaliteta životne sredine, očuvanja biološke, geološke raznovrsnosti, kao i racionalnog korištenja prirodnih dobara i energije koji predstavljaju osnovne uslove održivog razvoja. Planirane aktivnosti za 2024. godinu su sljedeće – dodjela bespovratnih sredstava jedinicama lokalne samouprave za realizaciju projekta uklanjanja divljih deponija, zatim dodjela bespovratnih sredstava za nabavku komunalne opreme i uređaja za upravljanje otpadom, a takođe su planirane i subvencije jedinicama lokalne samouprave za projektovanje, uređenje i održavanje zelenih površina.

Odbornik Preokreta Vuk Iković uputio je predsjedniku Skupštine opštine Danilovgrad, Predragu Pajoviću, poruku u vezi sa osnivanjem kajakaškog kluba Danilovgrad. U svojoj poruci, Iković naglašava važnost ove inicijative koja je već podržana kroz akciju sakupljanja sredstava uz pomoć građana i privrednih subjekata. Cilj ove akcije je bio prikupljanje potrebnih kajaka i opreme za osnivanje kluba.

Iković je istakao da je svrha sportsko-rekreativnog kajak kluba razvoj novih sportova na vodi, povećanje vrijednosti rijeke Zete, smanjenje krivolova i povećanje broja turista u Danilovgradu. On je podsjetio da je inicijativu za osnivanje sportskog društva za sportove na rijeci Zeti službi Skupštine dostavio prije više od godinu dana, te da je u prilogu ponovo dostavlja.

Iković je zatražio da se predmetna inicijativa uvrsti na prvu sljedeću sjednicu Skupštine opštine Danilovgrad, koja se planira održati do kraja ovog mjeseca. U cilju bržeg razumijevanja značaja ove inicijative i završetka administrativnih aktivnosti, dostavio je Osnivački akt Sportskog društva Kajaksport Podgorica kao i Zakon o sportu (“Službeni list CG”, br. 44/2018 i 123/2021).

Odbornik je izrazio nadu da će inicijativa biti uvrštena u dnevni red naredne sjednice Skupštine i da će biti u prilici da ozvaniči prvi kajak klub u Danilovgradu, koji će biti u vlasništvu Opštine. Takođe, ponudio je svoju koordinaciju i vođenje tima čiji bi zadatak bio priprema dokumentacije za osnivanje sportskog-rekreativnog kajak kluba.

Osnivanje kajakaškog kluba u Danilovgradu predstavlja značajan korak ka unapređenju sportskih aktivnosti na rijeci Zeti, podizanju ekološke svijesti, smanjenju krivolova i povećanju turističke ponude opštine. Nadamo se da će Skupština opštine Danilovgrad prepoznati važnost ove inicijative i omogućiti osnivanje prvog kajak kluba u vlasništvu Opštine, čime bi se dodatno unaprijedio sportski i turistički potencijal Danilovgrada.