Direktorat za vanredne situacije MUP-a, objavio je Nacrt Nacionalnog plana zaštite i spašavanja od zemljotresa, u kome se navodi da bi zemljotres jačine 6,5 jedinica Rihterove skale mogao imati katastrofalne posljedice na crnogorskom primorju. Autori Nacrta procjenjuju, da bi u slučaju ovakvog ili sličnog zemljotresa bila potrebna pomoć sa strane, jer bi šteta premašila sposobnosti naše države da samostalno organizuje neposredni odgovor.

“Uočava se da je za praktično polovinu teritorije Crne Gore vrlo vjerovatno da doživi realizaciju zemljotresa koji bi izazvao masovne nekonstruktivne štete ili umjerena oštećenja konstruktivnog sistema aseizmičkih zgrada, kao i konstruktivne štete i kolaps seizmički nezaštićenih zgrada”, navodi se u Nacrtu Plana.

Autori Nacrta plana, koji je napisan na osnovu ranijih dokumenata, su predvidjeli tri moguća scenarija jakih potresa u Crnoj Gori na bazi zemljotresa koji su već pogodili našu zemlju, ali sa simuliranom uvećanom magnitudom.

Scenario 1 – Podgoricu pogađa potres od 5,7 Rihtera: Prema prvom scenariju, Podgoricu pogađa zemljotres jačine 5,7 Rihtera, što je simulacija već dogođenog zemljotesa sa magnitudom 4,5  Rihterovih jedinica, koji se desio na području Glavnog grada prije tačno 20 godina. Sve to kako je saglasno stanju seizmičkog hazarda za povratni period od 200 i 500 godina za lokaciju epicentra u ovom regionu.

U slučaju ovog scenarija, u epicentralnoj oblasti i urbanoj zoni Podgorice, bili bi evidentirani efekti koji su karakterisani VII stepenom Merkalijeve (MCS) skale intenziteta, dok bi veći dio Srednje regije pretrpio efekte VI stepena MCS skale.

To praktično znači da bi urbanu zonu Podgorice pogodio oštećujući zemljotres, u kome bi mnoge solidno napravljene zgrade pretrpjele umjerena oštećenja, došlo bi do pojave pukotina u zidovima, opadanja maltera i dimnjaka, dok bih kod starijih zgrada došlo do pada pregradnih zidova i do većih pukotina.

Većina stanovnika Podgorice bi bili prestrašena i izašla bi napolje.

Scenario 2 – Berane pogađa potres jačine 5,5 Rihtera: U drugom scenariju, okolinu Berana  pogađa zemljotres jačine 5,5 Rihtera što je simulacija zemljotresa registrovanog 30.07.2001. godine magnitude 2,2 Rihtera. Sve to kako se očekuje prema karti seizmičkog hazarda za povratni period od 500 godina. Primjer za simulaciju ovakvog hazarda je dogođeni zemljotres magnitude 5,2 Rihtera, iz 1926. godine koji je pogodio ovu oblast.

Po ovom scenariju, epicentralni intenzitet zemljotres bio bi VIII jedinica MCS skale. Zemljotres bi se u Beranama osjetio sa intenzitetom VII u slovima čvrste stijenske mase, a u susjednim opštinama Bijelo Polje, Mojkovac, Plav i Kolašin sa intenzitetom VI. Posljedice bi bile slične kao u opisanom prvom scenariju za Podgoricu.

Scenario 3 – Primorje pogađa zemljotres jačine 6,5 Rihtera: Ovaj primjer scenarija prikazuje pretpostavljeni katastrofalni scenario zemljotresa sličnog potresu iz 1979. godine. Autori procjenjuju, na bazi ranijih dokumenata, da bi u slučaju ovog zemljotresa bila potrebna velika pomoć sa strane, jer bi šteta premašila sposobnosti naše države da samostalno organizuje neposredni odgovor. Zemljotres, registrovan 8. septembra 1991. godine sa magnitudom 4,5 Rihtera sa epicentrom lociranim između Petrovca i Budve, poslužio je da se simuliraju efekti zemljotresa magnitude 6,5 Rihtera, koji bi pogodio ovo područje.

Epicentralni intenzitet ovog područja bio bi IX stepeni Merkalijeve skale a posljedice zemljotresa u gradovima  Budvi i Petrovacu, kao i dijelu područja opštine Cetinje bile bi efekti intenziteta potresa VIII stepeni. Obim žrtava, efekata na izgrađenu i prirodnu sredinu teško bi bilo definisati na osnovu raspoloživih podataka.

“Primjer šteta izazvanih u zemljotresu 1979. godine nažalost plastičan su primjer efekata katastrofalnog dejstva zemljotresa”, konstatuje se u Nacrtu plana.

Prema skali dejstva, koje objavljuje na narednoj slici Portal Analitika, zemljotres jačine IX stepeni Merkalijeve skale bi u epicentralnom području izazvao katastrofalne posljedice – došlo bi do teških oštećenja dobro sagrađenih zgrada, a došlo bi i do djelimičnog kolapsa konstrukcija.

Smanjenje seizmičkog rizika prioritet: Prezentovane posljedice i razmatrani scenariji zemljotresa treba da kod nosilaca funkcije zaštite doprinesu shvatanju potrebe oraganizovanog rada na mjerama smanjenja seizmičkog rizika i jačanju pripremljenosti cijele društvene zajednice, upozorava se u Nacrtu plana.

Imajući u vidu ozbiljnost i mogućnost eventualnih pogrešnih interpretacija prezentiranih analiza, kako se dodaje u Nacrtu, neophodno je naglasiti potrebu njihovog tretiranja i publikovanja sa značajnim stepenom povjerljivosti.

Karta seizmičke rejonizacije: Karta seizmičke rejonizacije, iz 1982. godine, preko parametra osnovnog stepena seizmičkog intenziteta, jasno izdvaja osnovne zone seizmičkog hazarda na području Crne Gore.

Južni, primorski region: ulcinjsko-skadarska, budvanska i boko-kotorska zona, sa mogućim maksimalnim intenzitetom u uslovima srednjeg tla od devet stepeni Merkalijeve (MCS) skale.

Zatim, podgoričko-danilovgradska zona sa mogućim maksimalnim intenzitetom od osam stepeni MCS skale.

Središnji dio Crne Gore sa sjevernim regionom – uključujući Nikšić, Kolašin, Žabljak i Pljevlja, okarakterisan je mogućim maksimalnim intenzitetom od sedam stepeni MCS skale i izolovana seizmogena zona Berana – koja može generisati zemljotrese sa maksimalnim intenzitetom od osam stepeni MCS skale.

Pored toga, kako navode autori, seizmičnost Crne Gore karakterišu brojna autohtona seizmogena žarišta, ali i uticaj brojnih seizmogenih zona na zapadnom Balkanu, posebno onih sa prostora južne Hrvatske, istočne Hercegovine, sjeverne Albanije i južne i jugozapadne Srbije.

“Kao izrazito seizmički aktivan prostor Crne Gore, treba svakako apostrofirati seizmogene zone oko Ulcinja i Bara, zatim Budve i Brajića, kao i Boke Kotorske, ali i neposrednu okolinu Berana, te cio region Skadarskog jezera, Maganika itd”, objašnjavaju autori Nacrta plana.

Autori su procjenili u Nacrtu, da maksimalni potres na našem području može biti već opisani od 6,5 Rihtera.

Međutim, kao najsnažniji zemljotres u toku XX i XXI vijeka na ovom prostoru, svakako treba istaći katastrofalni potres od 15. aprila 1979. godine sa magnitudom 7, 0 Rihtera  i epicentralnim intenzitetom od IX stepeni Merkalijeve skale. Praktično cijelo crnogorsko primorje bilo je zahvaćeno ogromnim razaranjem, sa ukupno 136 ljudskih žrtava – 101 u Crnoj Gori i 35 u Albaniji, i preko četiri milijarde američkih dolara direktnih materijalnih šteta. (Nastavak sjutra)