Na zagađenje i klimatske promjene značajno utiču i gradovi i njihova povezanost saobraćajnicama, proces betonizacije i manjka zelenila.

Kako su u toku završni radovi na rekonstrukciji bulevara između Podgorica i Danilovgrada u perspektivi se može očekivati povećana cirkulacija saobraćaja, a time i zagađenja vazduha ali i povećana buka.

Zato je važno da se promjeni pristup ozelenjivanju površina na način da se daje prednost drveću nad travnatim površinama, da se poveća ukupna količina zelenih površina i uspostavi koncept zelene infrastrukture saobraćajnica, kao potrebnog modela šumarstva.

Ilustracija

Zagađenje životne sredine bukom predstavlja čest problem u urbanim sredinama i uz velike saobraćajnice, a uzrokovano je širokom paletom izvora buke, od vozila u saobraćaju, preko ugostiteljskih lokala, sve do sredstava za rad i fabričkih postrojenja. I dok se o problemima u regulaciji saobraćaja naširoko pisalo i izvještavalo, premda im se ne nazire kraj.

Ipak, rješenja se nalaze u prirodi i lako su primjenljiva.

Podizanjem zaštitnih pojaseva od visoke vegetacije uz saobraćajnice drastično se redukuju produkti negativnih efekata vozila na životnu sredinu i okolni prostor.

Već se ozbiljno zahuktala tema zaštite životne sredine i kod nas, ali čini se da postoje nedostaci u razmjerama sagledavanja cijele tematike i koliko je to zapravo sveobuhvatna i široka oblast. Istina je da sve počinje od nas pojedinaca i našeg odnosa prema sredini u kojoj živimo u donošenju svakodnevnih odluka bilo u privatnom životu bilo našim djelovanjem na poslovnom planu. Međutim, postoji jedna jako značajna i potpuno opšte zanemarena oblast iz opsjega zaštite životne sredine, a to su zaštitni pojasevi.

Ilustracija Gradnja.rs

Zaštitni pojasevi su biofizičke prepreke, odnosno skupovi drveća, žbunja i niske vegetacije, koji se podižu linearno u različitoj širini, a njihove funkcije i namjene su različiti nivoi zaštite i različite usluge ekosistema.

Za trenutak bi bilo dobro uvesti u priču značenje termina “usluge ekosistema”. Ovaj termin, na najjednostavniji način i najšire rečeno, predstavlja skup svih koristi koje čovek i društvene zajedice mogu imati od prirode, njenih elemenata i procesa. Neke od tih usluga ekosistema su hrana, voda, sirovine, regulacija klime, prečišćavanje voda, zaštita od poplava, edukacija, rekreacija, estetske vrednosti, kruženje hranljivih materija, produkcija kiseonika i formiranje zemljišta. Dakle, cijeli naš život zavisi od prirode u kojoj živimo i njenih darova, stoga teško da se može reći da nas ova tema ne dotiče.

Izuzetno značajna uloga je u smanjenju uticaja nekog emitera zagađenja na okolinu, odnosno sprečavanje uticaja okolnih procesa na određenu oblast, što se naročito odnosi na saobraćajnice. Koristi su obostrane zato se može reći da zaštitni pojasevi smanjuju konflikt među različitim namjenama u korišćenju prostora.

Negativni efekti koje prouzrokuju saobraćajnice ispoljavaju se u vidu emisije štetnih gasova i čestica polutanata kao i buka koju emituju motorna vozila. Podizanjem zaštitnih pojaseva od visoke vegetacije uz saobraćajnice drastično se redukuju produkti ovih negativnih efekata na životnu sredinu i okolni prostor. Na lišću se talože  fizičke čestice zagađivača, dok su biljke u stanju i da neke od zagađujućih materija apsorbuju i time uklone iz atmosfere. Vazduh se kroz zaštitni pojas filtrira, a efekti buke se drastično smanjuju. Efikasnost zaštitnih pojaseva zavisi od njihove gustine i širine, odnosno što je pojas gušći, sastavljen od drveća i žbunja na nižem spratu i veće širine, negativni efekti se više redukuju, a nekada se mogu i potpuno neutralisati. U takvom slučaju može se reći da je u ekološkom smislu otklonjen uticaj polutanta na okolinu.

Zelena infrastruktura gradova

Zelena infrastruktura u gradovima predstavlja mrežu prirodnih ili polu prirodnih područja i zelenih prostora, koja pruža usluge ekosistema unutar urbanih djelova i na taj način povećava kvalitet života. To mogu biti pravilno dizajnirani parkovi unutar gradova, zeleni zidovi koji štite od buke, čestica i gasova sa prometnih površina, vodeni elementi sa širim spektrom bioraznolikosti, zeleni krovovi, drveće za ptice, eko-mostovi iznad saobraćajnica, eko-kanali, urbani vrtovi.

Evropska Unija već deceniju sistematski promoviše Strategiju Zelene Infrastrukture nudeći načine za finansiranje i sprovođenje sistematske implementacije, kao načina za poboljšanje kvaliteta životne sredine koju smo ozbiljno narušili. Zašto je to značajno, samo sistematskim pristupom zelenoj infrastrukturi i njenim uvođenjem u planske i zakonodavne okvire stvara se mogućnost implementacije na fizičkom nivou, odnosno kada postoji regulativa i definisane uloge i odgovornost, može se pristupiti sredstvima i samo tada možemo da vidimo poboljšanje i na realnom fizičkom planu. Sredstva i načini postoje ali uslijed nemanja dovoljno informacija, zakonske regulative i jasnog definisanja nadležnosti sprovođenje je samo djelimično ili ga upošte nema.